Παρόλο που οι άνθρωποι βασίζονται πλέον λιγότερο στην όσφρηση για λόγους επιβίωσης, έχει υπάρξει ωστόσο αναπόσπαστο μέρος της εξέλιξης του είδους μας.
Στα πρώτα μας χρόνια στη γη, η όσφρηση ήταν ζωτικής σημασίας τόσο για ανθρώπους όσο και για ζώα, καθώς τους επέτρεπε να ανιχνεύουν και να εντοπίζουν νερό και τροφή, να αναγνωρίζουν τον κίνδυνο, ακόμα και να διαλέξουν σύντροφο. Αυτή η εξελικτική σημασία τονίστηκε όταν μελέτες διαπίστωσαν πως διαθέτουμε καλύτερη οσφρητική ικανότητα σε οσμές που σχετίζονται με την επιβίωσή μας ατομικά και ως είδος. Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι οι άνθρωποι είναι πιο ικανοί να αναγνωρίζουν μυρωδιές που παράγονται από φυτά, ενώ ζώα όπως οι σκύλοι είναι πιο ικανά να εντοπίζουν μυρωδιές υψηλότερες σε ενώσεις που σχετίζονται με θηράματα και κρέας. Αυτό σηματοδοτεί ότι η όσφρηση, ως γνώρισμα, μας έχει μεταβιβαστεί από τους παμφάγους και συλλέκτες φυτών προγόνους μας, και από σαρκοφάγους και κυνηγούς προγόνους στην περίπτωση των σκύλων, προκειμένου να συμβάλλει στην επιβίωσή μας.
Η όσφρηση, όχι μόνο υφίσταται ως μια σημαντική αίσθηση από μόνη της, αλλά έχει μεγάλη επίδραση και στις άλλες αισθήσεις και λειτουργίες του σώματος και του νου μας. Για παράδειγμα, το 80% όσων γευόμαστε προέρχεται από όσα μυρίζουμε, γι' αυτό οι τροφές γίνονται άγευστες όταν είμαστε άρρωστοι ή βουλώνει η μύτη μας. Η αίσθηση της γεύσης καθαυτήν είναι σχετικά βασική - υπάρχουν μόνο πέντε κυρίαρχες γεύσεις: γλυκό, αλμυρό, ξινό, πικρό και umami. Η αίσθηση της οσμής μας βοηθά στη διαμόρφωση ενός πιο ακριβούς και σύνθετου προφίλ γεύσης. Δεδομένου ότι η όσφρηση συνδέεται τόσο στενά με τη γεύση, όταν η πρώτη είναι εξασθενημένη, η τροφή μπορεί να γίνει άγευστη και να αποτελέσει την αφορμή για τους ανθρώπους να αλλάξουν αυτό που τρώνε.
Από τους προγόνους μας κληρονομήσαμε επίσης εγγενείς συσχετισμούς με ορισμένες μυρωδιές και κινδύνους. Όταν μυρίζουμε διαρροή αερίου, καπνό ή χαλασμένο φαγητό, αυτές οι δυσάρεστες μυρωδιές πυροδοτούν το σώμα μας να στείλει σήματα πόνου στον εγκέφαλό μας, προειδοποιώντας για πιθανό κίνδυνο. Όχι μόνο ορισμένες μυρωδιές πυροδοτούν την αυτοσυντήρηση σε περιπτώσεις επικείμενου κινδύνου, αλλά η απώλεια της όσφρησης μπορεί να είναι ένας πρώιμος δείκτης ενός πιο άσχετου κινδύνου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η απώλεια όσφρησης μπορεί να είναι ένα πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι για τη μετέπειτα εμφάνιση σοβαρών νόσων όπως Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ και σκλήρυνση κατά πλάκας. Η απώλεια της γεύσης και της οσμής έχει υπάρξει από τα συχνότερα αναφερόμενα συμπτώματα του COVID-19, της οποίας οι μακροχρόνιες επιπτώσεις δεν είναι ακόμη γνωστές. Για κάποιους που βιώνουν την απώλεια οσμής, η ζωή τους μπορεί να αλλάξει εντελώς. Σε ακραίες περιπτώσεις, η ανοσμία μπορεί ακόμα και να οδηγήσει σε κατάθλιψη και συναισθηματική απογοήτευση, καθώς η οσμή επεξεργάζεται στο ίδιο μέρος του εγκεφάλου μας με τα συναισθήματα. Όπως η ζωή βρίσκει πάντα έναν τρόπο, οι άνθρωποι διαθέτουν μια απίστευτη ικανότητα προσαρμογής. Αν μη τί άλλο, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη σημασία της οσμής στη ζωή μας και να εκτιμήσουμε όλα όσα κάνει για εμάς.